Digital Services Act in een notendop

De DSA, wat verandert dit voor jou?

De Digital Services Act (DSA) is een Europese verordening die sinds 17 februari 2024 geldt.

Deze verordening heeft als doel de onlineomgeving veiliger en eerlijker te maken voor gebruikers.

✅ Wat beoogt de DSA:

veiliger en betrouwbaar internet: platforms moeten beter reageren op meldingen van illegale inhoud en desinformatie;
meer transparantie: je hebt bijvoorbeeld het recht om te weten waarom een door jouw online geplaatste inhoud (een tekst, afbeelding, video…) verwijderd werd of bepaalde inhoud aanbevolen wordt;
betere bescherming van je grondrechten: vrijheid van meningsuiting, niet-discriminatie, privacy, enz.;
betere bescherming van minderjarigen;
mogelijke oplossingen als je niet tevreden bent met een beslissing van een platform over jou.

⚠️ Wat de DSA niet doet:

Ze definieert niet wat illegaal is: de Belgische en Europese wetten zijn hiervoor verantwoordelijk.

Bijvoorbeeld: de regels met betrekking tot
- de intellectuele eigendom,
- onlineverkoop,
- financiële en kredietdiensten,
- productveiligheid,
- audiovisuele mediadiensten,
- bescherming van persoonsgegevens,
- volksgezondheid enz.

Hoe jouw rechten doen gelden?

1) Dien een melding in bij het platform

Gebruik het meldsysteem van het platform in kwestie (sociale netwerken, online platformen, online marktplaatsen , enz.).

Het platform moet je een gemakkelijk toegankelijke manier van melden bieden en je melding binnen een redelijke termijn behandelen.

Een melding kan over het volgende gaan:

✅ illegale inhoud (bijvoorbeeld: belediging, laster, aanzetten tot haat, terrorisme, seksuele beelden van minderjarigen, oplichting);
✅ een gebruiker of account (bijvoorbeeld: nepaccount, haatzaaiend profiel, beëindiging van een account, kwaadwillige bot, zoals kwaadaardige chatbots die menselijke interactie nabootsen om je rekeningnummer of andere persoonlijke gegevens te verkrijgen);
✅ reclame of een product (bijvoorbeeld: frauduleuze reclame).

2) Indien je het niet eens bent met een beslissing van het platform, dien een klacht in bij dit platform

Als je niet akkoord gaat met de beslissing van het platform over je melding (bijvoorbeeld omdat het weigert inhoud te verwijderen die je hebt gemeld), kan je klacht indienen bij het platform zelf.

✅ Je hebt zes maanden vanaf het moment dat je de beslissing van het platform hebt ontvangen, om dat te doen.
✅ Deze klacht wordt gratis en online ingediend, via een gemakkelijk, toegankelijk en gebruiksvriendelijk systeem dat hiervoor door het platform wordt aangeboden.
✅ Het platform moet je klacht snel, serieus en zonder discriminatie behandelen. Het moet de klacht lezen en beslissen met gekwalificeerde personen (niet alleen een robot).
✅ Het moet jou de nieuwe beslissing duidelijk uitleggen en je vertellen of er andere oplossingen bestaan (zoals een ombudsdienst of een gerechtelijk beroep).

3) Meld illegale inhoud bij de betrokken autoriteit

Ter herinnering, de DSA definieert niet wat in België illegaal is. Dat hangt af van het Belgische recht.

👉 Als je zichtbaar illegale inhoud tegenkomt, moet je deze ook melden bij de autoriteit die verantwoordelijk is voor de controle op de wet op dit gebied:

frauduleuze of misleidende inhoud (producten, zwendel)
⇒ FOD Economie, FSMA (voor financiële zwendel);
verboden geneesmiddelen of producten die de gezondheid kunnen schaden
⇒ fagg (voor de verboden geneesmiddelen), FOD Volksgezondheid
stalking, bedreigingen, strafbare feiten
⇒ lokale politie/parket;
inbreuk op de privacy of de persoonlijke gegevens
⇒ Gegevensbeschermingsautoriteit;
schending van het auteursrecht
⇒ Anti-piracy.

👉 Het melden van deze feiten maakt een rechtsvervolging of administratieve maatregelen mogelijk.

4) Dien een klacht in bij het BIPT als het platform niet reageert

Als het platform je melding negeert of geen manier van melden biedt, kan je klacht indienen bij het BIPT. Je kan ook klacht indienen bij het BIPT wanneer je niet tevreden bent met het gevolg gegeven in het kader van het intern klachtensysteem van een online platform.

Wil je klacht indienen? Ga naar Klacht indienen.

5) Doe een beroep op een buitengerechtelijkegeschillenbeslechtingsorgaan

Als je het niet eens bent met een beslissing van een platform, kan je je geschil voorleggen aan een erkend orgaan.

⚖️ Je behoudt altijd het recht om de zaak voor een nationale rechtbank te brengen.

Meer informatie is te vinden op Buitengerechtelijkegeschillenbeslechtingsorganen.

Online tussenhandeldiensten

Wie zijn de aanbieders van online tussenhandeldiensten

De DSA richt zich specifiek op online diensten aangeboden door aanbieders van tussenhandeldiensten. Dit zijn:

‘mere conduit’-diensten zoals een internetprovider, internetknooppunten, draadloze toegangspunten, virtuele particuliere netwerken, enz.;
‘caching’-diensten zoals DNS-(omzettings)diensten, […], enz.;
‘hosting’-diensten zoals cloud computing, webhosting, online platformen, online marktplaatsen, grote zoekmachines, sociale media, enz;

De DSA eist ook dat voor elke lidstaat een nationale coördinator wordt aangewezen. Rekening houdend met de bevoegdheidsverdeling in België werd op 3 mei 2024 een samenwerkingsakkoord gesloten tussen de federale Staat en de Gemeenschappen om de gecoördineerde uitvoering van bepaalde aspecten van de DSA te organiseren. In deze overeenkomst wordt het BIPT aangewezen als nationale coördinator, worden de respectieve opdrachten van de coördinator en de andere bevoegde autoriteiten (Medienrat, CSA en VRM) vastgelegd, evenals de regels die van toepassing zijn op hun samenwerking.

Verplichtingen van de aanbieders van online tussenhandeldiensten

Alle aanbieders van online diensten moeten zich aan een aantal basisregels houden. Daarnaast gelden er extra regels voor aanbieders van hostingdiensten, online platforms, online marktplaatsen, zeer grote online platforms en zeer grote zoekmachines. De verplichtingen die de DSA oplegt zijn dus gradueel van toepassing op alle of een deel van de dienstenaanbieders naargelang van hun aard en/of hun “omvang”. Het gedetailleerde overzicht van de verplichtingen vindt u hier.

Toezicht en handhaving van de DSA

Autoriteiten die bevoegd zijn om de DSA te doen naleven

Binnen het kader van deze verordening duidt elke Europese lidstaat één of meerdere bevoegde autoriteiten aan die toezicht houden.
Omdat met de toepassing van de DSA tal van bevoegdheden betrokken zijn, op federaal vlak en op niveau van de gemeenschappen, werden in België zijn 4 bevoegde autoriteiten aangeduid:

het BIPT is voor het federale niveau aangeduid bij wet van 21 april 2024
de Vlaamse regulator voor de media (VRM) aangeduid door de Vlaamse Gemeenschap bij decreet van 26 januari 2024;
de Conseil Supérieur de l’Audiovisuel (CSA) aangeduid door de Franse Gemeenschap bij decreet van 15 februari 2024;
de Medienrat aangeduid door de Duitstalige Gemeenschap bij decreet van 14 december 2023..

De DSA eist ook dat voor elke lidstaat een nationale coördinator wordt aangewezen. Gelet op de Belgische bevoegdheidsverdeling moet dit gebeuren in een samenwerkingsovereenkomst afgesloten tussen de federale Staat en de gemeenschappen. Die overeenkomst werd goedgekeurd bij wet van 20 december 2024, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 30 december 2024.

Dit akkoord bepaalt ook de manier waarop de bevoegde autoriteiten, waaronder de coördinator, concreet samenwerken om de DSA uit te voeren.

Rol van de bevoegde autoriteiten

Afhankelijk van hun respectieve bevoegdheden hebben de bevoegde autoriteiten (BIPT, VRM, CSA en Medienrat) tot taak de DSA concreet uit te voeren en die te doen naleven door de aanbieders die in België gevestigd zijn of die daar hun wettelijke vertegenwoordiger hebben aangewezen. Elke bevoegde autoriteit behandelt inhoudelijk de zaken die gelet op de Belgische bevoegdheidsverdeling binnen haar bevoegdheid vallen. Concreet zal elke regelgevende instantie inbreuken vervolgen die zich voordoen op het grondgebied en in aangelegenheden waarvoor zij bevoegd is.

Om zijn opdrachten tot een goed einde te brengen beschikt het BIPT over de nodige bevoegdheden om bijvoorbeeld de betrouwbare flaggers te certificeren, onderzoek te voeren in geval van een vermoeden van schending van de DSA of om een aanbieder te dwingen aan zijn verplichtingen te voldoen en om bovendien desnoods sancties op te leggen (waaronder geldboetes die kunnen oplopen tot 6% van de wereldwijde omzet.).
Bij zeer ernstige schade kan een bevoegde autoriteit onder meer ook onmiddellijke maatregelen opleggen.

Rol van de DSC

Als coördinator is het BIPT verantwoordelijk voor de coördinatie op nationaal’ niveau voor alle kwesties die verband houden met het toezicht op en de handhaving van de verordening en draagt bij aan het effectieve en consistente toezicht op en de handhaving van de verordening in de hele Europese Unie. Als enig aanspreekpunt heeft het tot taak te zorgen voor de goede doorstroming van informatie naar de andere bevoegde autoriteiten, de coördinatoren van de andere lidstaten van de Europese Unie, de Europese Raad voor digitale diensten, de Europese Commissie en de aanbieders van tussenhandeldiensten. De coördinator is ook belast met het ontvangen van klachten van gebruikers van tussenhandelsdiensten, aanvragen voor certificering en erkenning (betrouwbare flaggers, buitengerechtelijkegeschillenbeslechtingsorganen, onderzoekers) en met het centraliseren van de informatie over bevelen vanwege Belgische autoriteiten aan een dienstenaanbieder om online-inhoud te verwijderen.

Tot slot bestaat er een nauwe samenwerking tussen de nationale DSC’s en de Europese Commissie in het kader van de procedures die de Commissie onderneemt ten aanzien van onlineplatforms en grote onlinezoekmachines waarvan het gemiddelde maandelijkse aantal actieve afnemers van de dienst in de EU gelijk is aan of hoger is dan 45 miljoen (denk hierbij bijvoorbeeld aan TikTok, Instagram, Facebook, Google, X, Snapchat, Amazon, enz).
Hoewel het de Commissie is die belast is met het toezicht op en de uitvoering van de aanvullende verplichtingen die specifiek worden opgelegd aan deze actoren die bestempeld worden als zeer grote onlineplatforms en/of zeer grote onlinezoekmachines, kan ze de hulp inroepen van een of meer nationale digitaledienstencoördinatoren. Die kunnen op hun beurt een beroep doen op elke bevoegde autoriteit van wie zij de bijdrage noodzakelijk achten. De aanvullende verplichtingen met betrekking tot deze zeer grote platforms en zoekmachines hebben met name te maken met de maatregelen die erop gericht zijn systeemrisico’s te beperken. -Het gaat hier om de risico’s die voortvloeien uit het ontwerp of uit de werking van hun dienst en die schadelijk kunnen zijn voor de maatschappij of voor de burgers. Supervision of the designated very large online platforms and search engines under DSA | Shaping Europe’s digital future (europa.eu).

Andere spelers binnen de DSA

Betrouwbare flaggers

Betrouwbare flaggers zijn onafhankelijke organisaties die illegale inhoud opsporen, vaststellen en melden aan online platforms.
Online platforms moeten de meldingen van de erkende betrouwbare flaggers met voorrang behandelen.
Betrouwbare flaggers richten zich op een welbepaald soort inhoud (discriminatie haat speech, racisme, seksueel grensoverschrijdend gedrag,enz.).
Binnen het kader van de DSA kunnen zulke organisaties een aanvraag doen om erkend te worden als betrouwbare flagger. Belgische organisaties die als betrouwbare flagger willen erkend worden dienen de aanvraag in bij het BIPT. Indien zij aan de voorwaarden voldoen, zullen zij dat statuut toegewezen krijgen. Niet iedereen kan echter het statuut van betrouwbare flagger verkrijgen (meer informatie hierover op de pagina “Betrouwbare flagger”).

Gecertificeerde buitengerechtelijkegeschillenbeslechtingsorganen

Deze geschillenorganen behandelen de geschillen tussen de gebruikers en de online platforms. Zij vormen een extra mogelijkheid om geschillen te behandelen, naast de interne klachtenprocedure van het online platform en behandeling voor de rechter.
Om te kunnen optreden binnen het kader van de DSA, moet een geschillenbeslechtingsorgaan een certificering aanvragen bij de coördinator van het land waar het gevestigd is. In België is dit het BIPT. Indien het geschillenbeslechtingsorgaan voldoet aan de voorwaarden, zal het dit statuut verwerven.
De online platforms moeten hun gebruikers informeren over het bestaan van deze alternatieve vorm van geschillenbeslechting.

Erkende onderzoekers

Onderzoekers die onderzoek doen naar zeer grote onlineplatforms of zeer grote online zoekmachines kunnen toegang vragen tot de gegevens van die platforms. Hun onderzoek moet als doel hebben bij te dragen tot het opsporen, vaststellen en begrijpen van systeemrisico’s of tot de beoordeling van de gepastheid, efficiëntie en effecten van de risicobeperkende maatregelen die de online platforms nemen.
Daartoe dienen zij een aanvraag in bij het BIPT. Indien zij aan de voorwaarden voldoen, zullen zij erkend worden als ‘erkend onderzoeker’.

Gebruikers

Gebruikers die illegale inhoud opmerken, kunnen deze melden aan de betrokken aanbieders van de online diensten. Gaat het om een online platform, dan kan een gebruiker rechtstreeks een klacht indienen via het eigen klachtensysteem van dat online platform als hij niet tevreden is met het gevolg dat aan zijn melding gegeven werd.
Daarnaast kan een gebruiker ook een klacht indienen bij de coördinator. Meer informatie over hoe u een klacht kan indienen bij het BIPT, kan u hier terugvinden.
De gebruiker kan er ook voor kiezen om een geschil voor te leggen aan een buitengerechtelijk geschillenbeslechtingsorgaan of een rechter.

Contact

Heeft u nog vragen over de DSA in het algemeen, dan kan u contact opnemen met het BIPT via dsa@bipt.be.